Maken zoetstoffen baby’s dikker?

De wetenschappers bestudeerden ruim 3000 zwangere vrouwen en hun baby’s. De moeders hielden tijdens de zwangerschap bij hoeveel dranken met kunstmatige zoetstoffen ze dronken. Eén jaar na de bevalling werd de body mass index (BMI) van de baby’s gemeten. Ongeveer een kwart van de vrouwen dronk lightdranken of koffie en thee gezoet met kunstmatige zoetstoffen tijdens de zwangerschap en vijf procent gaf aan dagelijks één of meer dergelijke drankjes te consumeren. De kinderen van die laatste moeders hadden na één jaar een twee keer zo grote kans op overgewicht.

De onderzoekers benadrukken dat hun studie enkel een associatie aantoont en geen oorzakelijk verband. Wat zou het gevonden verband dan kunnen verklaren? ‘Er zijn drie mogelijkheden’, zegt hoofdauteur Meghan Azad (University of Manitoba). ‘De eerste is dat een andere oorzaak, gelinkt met hoge consumptie van zoetstoffen, aan de basis ligt van het overgewicht. Vrouwen die vaker kunstmatige zoetstoffen consumeren hebben zelf vaker overgewicht en eten ongezonder, en dat kan een effect hebben op het gewicht van de baby. Maar we hebben daarmee rekening gehouden in de analyse, en vonden nog steeds een verband met de consumptie van zoetstoffen. Dus vermoeden we dat er toch een causaal verband is.’

‘We weten dat onze darmflora beïnvloedt hoeveel energie we uit voedsel halen. Uit onderzoek blijkt dat bepaalde darmbacteriën kunnen bijdragen tot overgewicht en dat zoetstoffen de darmflora kunnen verstoren. Baby’s nemen tijdens de geboorte bacteriën van hun moeder op. Het zou kunnen dat vrouwen die veel zoetstoffen consumeren bacteriën die bijdragen tot overgewicht aan hun kinderen doorgeven.’

‘Een derde mogelijkheid is dat zoetstoffen de manier waarop ons lichaam suiker verwerkt verstoren. Ons lichaam detecteert ‘zoet’ maar er is geen suiker om te verwerken. Er zijn aanwijzingen dat geregelde consumptie van zoetstoffen ons metabolisme verstoort en zo overgewicht bevordert. Of dat ook al in de baarmoeder kan gebeuren is niet bekend, maar we onderzoeken die mogelijkheid verder.’

Het scheermes van Ockham

Het onderzoek naar mogelijke causale verbanden tussen zoetstoffen en overgewicht is bij volwassenen en proefdieren gedaan, en de bewijzen voor zo’n verband zijn zwak. Verder gaat het om een heterogene groep stoffen.

Martijn Katan, emeritus hoogleraar Voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam is niet overtuigd. ‘Het scheermes van Ockham moet hier zijn werk doen: voor buitengewone claims is buitengewoon bewijs nodig. De vrouwen die dagelijks zoetstoffen consumeerden waren ruim tien kilogram zwaarder en hadden vier keer zoveel kans op zwangerschapsdiabetes. Je kan daarvoor een statistische correctie toepassen, zoals de onderzoekers hebben gedaan, maar de werkzaamheid van die wiskundige bewerkingen is zeer twijfelachtig. Een effect op het microbioom is natuurlijk een leuke verklaring, maar de echte reden lijkt mij dat dikkere moeders dikkere baby’s krijgen.’