Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen gingen "undercover" om te kijken hoe we ons écht laten leiden door voedingslabels. Hoe zat dat experiment in elkaar?
De welgeklede dames en heren bewogen zich niets vermoedend door de savanne. Ze zagen niet dat drie paar ogen hen bespiedden vanachter de lokale begroeiing.
Toegegeven, de “savanne” was het atrium van de Koningin Elizabeth-zaal en de ‘lokale begroeiing” waren misschien de posters van de conferentie. Maar verder is het een vrij accuraat beeld van ons recent onderzoek door de Universiteit Antwerpen1.
Vanuit onze interesse in voedingslabels (denk bijvoorbeeld: de Nutri-Score, calorie labels,…) wilden we weten wat het effect van deze labels zou zijn als mensen niet doorhadden dat ze deelnamen aan een onderzoek. Het is namelijk bekend dat je je anders gaat gedragen als je weet dat onderzoekers je in de gaten houden. Dat noemen we de “paradox van de observator”. Stel bijvoorbeeld dat ik je vraag om een snack bij de koffie te kiezen. Ik bied je drie snacks aan: een mini-Twix, een speculaasje of een handje studentenhaver. Je weet dat ik geïnteresseerd ben in gezonde voedingskeuzes en dat ik aandachtig in de gaten hou welke snack je kiest. Zou jij precies hetzelfde kiezen als anders?
Ik bied je drie snacks aan en hou je aandachtig in de gaten. Kies je hetzelfde als anders?
Veel mensen zullen hier resoluut “neen” op antwoorden. Of misschien antwoorden ze wel “ja”, maar als puntje bij paaltje komt, passen ze zich toch aan en kiezen voor de gezonde optie: de noten. Om dit te vermijden, werkten we samen met de organisatoren van een jaarlijkse conferentie.
Wat deden we nu juist?
Tijdens de koffiepauzes konden de gasten een snack nemen bij hun drankje. Het waren precies dezelfde snacks die ik je daarnet voorstelde: een mini-chocolade snoepreep, een koekje of wat studentenhaver. Op twee locaties plaatsten we Nutri-Scores bij de snacks. Op twee andere locaties labelden we de schalen met calorieën. De twee laatste locaties droegen geen labels. Voor en na iedere pauze wogen we alle schalen. En het loslopend wild… euhm, de gasten van het congres? Die wisten van niets.
Uitkomst
Wat blijkt? Als de Nutri-Score erop staat, ruilen we de koekjes vaker voor de gezondere nootjes. De etiketten met calorieën hadden geen effect. Nog een opvallende ontdekking: later op de dag, kiezen we vaker voor chocolade. We vermoeden dat dit te maken heeft met mentale vermoeidheid. ’s Morgens waren de gasten natuurlijk nog zo fris als een hoentje, maar na enkele uren intellectuele lezingen, grepen ze wellicht iets vaker naar een kleine guilty pleasure. Hard bewijs hiervoor vinden we misschien in één van onze toekomstige onderzoeken!
Wat kan jij hier nu mee?
Wel ten eerste: wil je gezonder eten, wees je dan bewust van je keuzes. Je mag je best een keer laten gaan, maar besef dat de mensen rondom je en de vermoeidheid van de dag allemaal mee bepalen wat je kiest. Wil je jezelf toch een duwtje in de goede richting geven? Waarom dan geen Nutri-Scores bij het buffet? Wie weet werkt het ook wel voor jou en je gasten.
Alle details van het experiment vind je hier: https://doi.org/10.1016/j.appet.2023.107167
Referenties
1. Godden, E., Alida, C. & Dens, N. The impact of nutritional labeling on adult snack choices : A controlled field experiment in a non-commercial professional setting. Appetite 193, 107167 (2024).
