genoom

Het genoom van de Zuid-Amerikaanse longvis (Lepidosiren paradoxa) telt maar liefst 91 miljard basen, dertig keer meer dan dat van de mens. Al zit er veel rommel-DNA tussen.

Een internationaal onderzoeksteam heeft de driedimensionale chromosoomstructuren van een 52.000 jaar oude wolharige mammoet in kaart gebracht. Dat is een primeur voor een uitgestorven diersoort.

Ziedaar de eerste draftversie van het ‘pangenoom’: een blauwdruk van ons DNA waarin ook de genetische variatie tussen mensen is opgetekend. Op termijn moet dit de referentie worden in genetische onderzoek, en daarmee het huidige ‘lineaire’ referentiegenoom vervangen.

Van aardvarken tot zeboe, met daartussen ergens de mens. Een vergelijkende DNA-analyse bij 240 soorten geeft een uniek beeld van de genetische diversiteit maar ook stabiliteit onder zoogdieren. ‘Evolutionair stabiele stukken DNA maken ons tot zoogdieren.’

Vergelijkend onderzoek van de mammoet en de olifant focust doorgaans op de link van de voorvader naar zijn afstammeling. Een Zweeds onderzoeksteam draaide het om. Men vertrok bij de olifant en kwam, verrassend genoeg, uit bij genetische gelijkenissen van de mammoet met niet-verwante hedendaagse dieren, zoals het rendier en de ijsbeer.

Een belangrijk uitgangspunt in de biologie is wellicht fout: niet alleen natuurlijke selectie beslist waar mutaties optreden. Door bepaalde genen stabieler te maken, heeft ook de epigenetica daar invloed op.

Het aantal positieve covid-19-stalen waarvan het genoom in kaart wordt gebracht neemt toe. Dat leert ons niet alleen iets over de verspreiding van besmettelijkere virusvarianten. Het helpt ook de reactie van het virus op behandelingen en de vaccins op te volgen. ‘Als meer mensen gevaccineerd worden, stijgt de druk voor het virus om te muteren.’

Genoomdesign en -synthese zetten de deur open naar resistente planten en zelfs een wereld zonder genetische ziektes.

Axolotls regenereren ledematen en organen. Door twee genen die daarvoor instaan te bestuderen, hopen onderzoekers inzichten te verwerven voor weefselherstel bij mensen.