Geschiedenis

Op 11 november 1918, om 11 uur, zwegen de wapens aan het westelijk front. Honderd jaar later blikken we terug op de laatste uren en minuten van de Grote Oorlog.

Het oorspronkelijke boek viert dit jaar zijn 200ste verjaardag en onlangs werd de zoveelste nieuwe film voorgesteld rond de beroemdste waanzinnige wetenschapper in de fictiegeschiedenis. Maar heeft dokter Frankenstein ook echt bestaan? En wie was dat dan?

Het verhaal van de iguanodons van Bernissart is uniek: nooit eerder werden zoveel bijna intacte skeletten bijeen gevonden. In een Eos Special gaan we terug naar de vondst, 140 jaar geleden. Naast de historische context presenteren paleontologen de recentste wetenschappelijke inzichten over de iguanodons.

Scheelzien of loensen is een oogafwijking waarbij de ogen niet (altijd) in dezelfde richting kijken. Maar in lichte vorm kan de aandoening een hulpmiddel zijn, bijvoorbeeld bij het tekenen en schilderen.

Toen sprong de Amerikaan Bob Beamon 8m90 ver op de Spelen in Mexico. Zo onwezenlijk ver dat raket- en andere wetenschappers er zich tot vandaag het hoofd over breken.

Maandag 24 september. Het stormachtige weekend heeft plaats gemaakt voor een blauwe hemel, stralende zon, een occasionele wolk en zuchtje wind. Op deze derde dag van mijn fietstocht kruip ik in het wiel van Bram Vannieuwenhuyze, bijzonder hoogleraar Historische Cartografie aan de Universiteit van Amsterdam, én begenadigd fietser.

Zaterdag 22 september. Vandaag start ‘Pourbus Troubadour’, een queeste waarin ik veldwerk met wetenschapscommunicatie combineer. Aan de hand van Pieter Pourbus’ 16^e-eeuwse kaart van het Brugse Vrije fiets ik een week langs de oudste wegen van de Zwinstreek. Op zoek naar restanten van het laatmiddeleeuwse landschap.

Stonehenge is wellicht het meest geselfiede monument uit de prehistorie. Wat al die smartphones níét vastleggen, is het landschap rond de iconische stenen. Nochtans is het daar dat de geschiedenis zich het meeste prijsgeeft.

In een grot in Israël zijn bierresten gevonden van liefst 13.000 jaar oud. Mogelijk dreef de benodigde tarwe en gerst de brouwers naar het boerenleven.

Prof. Eric Vanhaute loodst ons doorheen de volledige wereldgeschiedenis aan de hand van acht dranken.

Na de val van het West-Romeinse Rijk, in 476 na Christus, heersten de Longobarden over Noord-Italië. Zij hielden er een strikte sociale indeling op na, gebaseerd op nauwe familieverbanden.

Wetenschappers van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en KU Leuven (KUL) zijn begonnen met het bemonsteren van de groeve van Hallembaye, aan de Belgische zijde van de Maas. Met hun actie willen ze de kalksteen en vuursteen in de groeve voor het nageslacht bewaren en de stalen toegankelijk maken voor de wetenschap.

De sixties staan in het teken van Vietnam. Maar er is ook een andere, intussen vergeten oorlog. Een genocide zelfs, die bovendien ons beeld van hongersnood in Afrika voorgoed zou veranderen: de Biafra-oorlog. Het conflict leidde tot een andere aanpak van hulpverlening.

De vruchtbaarste plekken op de Afrikaanse savanne weerspiegelen de trekroutes van vroegere herders.

Overdag door de Zwinstreek fietsen met de 16^e-eeuwse kaart van de Brugse schilder Pieter Pourbus als leidraad. ’s Avonds een huiskamerlezing geven voor het gastgezin waar ik verblijf. Met 'Pourbus Troubadour' wil ik onderzoek en wetenschapscommunicatie dichter bij elkaar brengen.

Acht jaar geleden leerden we een nieuwe (uitgestorven) mensensoort kennen: de Denisovamens. Nu hebben onderzoekers voor het eerst bewijs van een kruising van deze mysterieuze mens met een bekendere tijdgenoot: de neanderthaler.

In een vijfduizend jaar oud massagraf aan de oevers van het Turkanameer in Kenia werd iedereen ‘als gelijke’ begraven.

De oorsprong van de appels, perziken, abrikozen en meloenen die we vandaag eten, lag in het bergachtige deel van Centraal-Azië.