Geschiedenis

Van burger tot algenshake: zeewier is hip. Toch werd het in Europa tot voor kort als armeluisvoedsel beschouwd. Dat is niet altijd zo geweest, blijkt uit nieuw archeologisch onderzoek.

Twee in elkaar passende boomstammen, opgegraven in Zambia, vormen de vroegst bekende houten constructie.

Blindengeleidehonden zijn geen verschijnsel van de moderne tijden. Integendeel, blijkt uit dit gedigitaliseerd dertiende-eeuws manuscript met een afbeelding van een blindengeleidehond.

In 2024 is het 125 jaar geleden dat Adrien Gerlache met de Belgica op expeditie ging naar Antarctica. Op de vertrekdag van de expeditie loste een Nederlands schip 21 kanonschoten. Achter de ceremoniële begroeting in 1897 schuilden politieke manoeuvres van twee landen.

Abraham Hans is een van de populairste schrijvers die Vlaanderen ooit kende. Toch is zijn naam haast vergeten. Wie was de geliefde volksschrijver?

Ken je dat groepsspel waarin je fluisterend een boodschap doorgeeft? Op het eind zijn woorden vaak sterk veranderd. Iets gelijkaardigs gebeurde met een oude wetenschapstekst. Uit 112 latere kopieën maakte ik een reconstructie van die verloren vertaling.

Hoe geëmancipeerd was de 16^de eeuw? Werden vrouwen op een andere manier terechtgesteld dan mannen? Kregen ze andere straffen of niet?

De tijd van de gaslantaarns, de zeppelin en de stille film. De eerste wet over intercommunales als Fluvius, Farys en Pidpa is sindsdien amper aangepast. Ik heb twintig aanbevelingen klaar voor een make-over. Cruciaal is dat deze gemeentebedrijven taken moeten overlaten aan de markt.

Plots geloofden artsen dat vrouwen goede kansen hadden om een keizersnede te overleven. Plots waren sommigen bereid om patiënten buitenspel te zetten bij onderhandelingen over hun bevalling. Of hoe een betere prognose bij buikoperaties aan het eind van de negentiende eeuw leidde tot de eerste keizersneden zonder toestemming.

We gaan even terug naar het Antwerpen van 1564, wanneer de Meirbrug geen drukke oversteekplaats was voor shoppende mensen, maar een plaats waar de terechtstellingen werden uitgevoerd.

Het dagboek van Anne Frank is wereldbekend, maar toont niet hoe joden in het prille nazi-Duitsland dagelijks op straat en thuis overleefden. De stiekem geschreven dagboeken die ik bestudeerde, tonen dat subtiel verzet onder een totalitair regime tóch mogelijk was.

In deze aflevering lezen we mee in de kroniek van Jan de Pottre, die in 1554 op de Grote Markt in Brussel de gruwelijke executie zag van Jan Pannant. Was deze straf en deze manier van terechtstellen gebruikelijk?

Radbraken, levend verbranden, onthoofden... op de Grote Markt in Brussel en de Meir in Antwerpen vonden in de zestiende eeuw verschrikkelijke executies plaats. Enkele toeschouwers beschreven de terechtstellingen in een dagboek. Historica Isabel Casteels bestudeerde die kronieken en vertelt erover in deze driedelige podcastreeks. Een kleine tijdreis, tot op het schavot.

De familie van de mensachtigen is een nieuwe tak rijker. In Turkije zijn zo’n negen miljoen jaar oude fossiele restanten van een nog onbekende apensoort gevonden. Dat zet de gangbare opvatting dat de voorouders van de Afrikaanse apen, en dus van de mens, uit Afrika kwamen op losse schroeven.

Wijn is al lang een economisch goed in Frankrijk. In de negentiende eeuw zat de consumptie ervan in de lift, maar bij transport naar een Franse uithoek of ander land bedierf de wijn geregeld. Scheikundige Louis Pasteur bestudeerde het nijpende probleem. Wat heeft hij voor wijn betekend?

Er is ophef rond een nieuwe film over Napoleon Bonaparte die in het najaar uitkomt. De Britse regisseur Ridley Scott zou Bonaparte neerzetten als een slechterik. Maar hoe turbulent Napoleons bestaan als veldheer ook was, zijn liefdesleven was nog woeliger.

Driehonderd jaar geleden overleed Antoni van Leeuwenhoek. De textielhandelaar maakte naam en faam met zijn revolutionaire microscopen, waarmee hij een geheel nieuwe wereld openbaarde. Zijn belang voor de microbiologie valt niet te overschatten. ‘Net toen iedereen begon te kijken naar het grote, richtte Van Leeuwenhoek zijn blik op het minuscule.’

Ook tien eeuwen geleden klaagden leerkrachten al over ‘luie studenten’ en zochten ze manieren om hen gemotiveerd te houden. De Byzantijnse leerkracht Niketas van Herakleia was er een meester in. Zijn Griekse gedichten over grammatica geven inzage in zijn bijzondere leven.