Geschiedenis
Maarten Larmuseau wint de Eos Publieksprijs Wetenschapscommunicatie
Weet jij wie de grootmoeder van je grootmoeder is? Zelfs met een familiestamboom kan je dat niet zomaar achterhalen. Genetisch genealoog Maarten Larmuseau (KU Leuven en Histories vzw) moedigt vrijwilligers daarom aan om hun moederlijke stamlijn op te stellen. Die zoektocht naar onze 'voormoeders' levert hem nu een jaarprijs wetenschapscommunicatie en de Eos Publieksprijs op.
WK voetbal: de ultieme propagandadroom van elk totalitair regime
De verstrengeling tussen een WK voetbal en propaganda is zo oud als het toernooi zelf. Maar werkt het veronderstelde massapsychologische mechanisme van stimulus en succesrespons wel?
‘Een beetje bevolkingskrimp op wereldniveau zou zeker niet erg zijn’
Vandaag wordt officieel de 8 miljardste mens geboren. Daar komen nog bijna 2 miljard mensen bij. Toch duikt het gemiddelde kindertal per vrouw onder de grens waarop de populatie stabiel blijft. Begint de wereldbevolking deze eeuw al te krimpen?
De Angelsaksen migreerden massaal naar Engeland
De Angelsaksen kwamen in groten getale naar vroegmiddeleeuws Engeland.
Hoe een Aziatische taal in Madagaskar terechtkwam
Wat is er zo bijzonder aan de taal van de inwoners van Madagaskar? Of is die eigenlijk helemaal niet zo apart? En wat heeft een en ander te maken met een significante wijziging in het landschap en het uitsterven van diersoorten? Een recent onderzoek geeft antwoorden.
‘Het boetseren van een geschiedenis verschraalt de historische en maatschappelijke diversiteit’
De Vlaamse regering laat een lijst opstellen van historische personen en gebeurtenissen die zij het kennen en onthouden waard vindt. Wat is de meerwaarde van een dergelijke canon? Historici en didactici maken zich zorgen over de officiële geschiedenispolitiek, schrijft cultuurhistoricus Jo Tollebeek.
Verspreiding uitheemse planten draagt sporen van de kolonisatie
De uitheemse flora in streken die ooit deel uitmaakten van hetzelfde koloniaal rijk vertoont een opvallende overeenkomst met elkaar. Die gelijkenissen tekenen zich sterker af naarmate de duur en de intensiteit van de koloniale periode.
Genen geven inzicht in de samenleving van (Siberische) neanderthalers
Oud-DNA van dertien neanderthalers uit twee grotten in het Aziatische Altaigebergte biedt voor de eerste keer inzicht in hoe die mensen samenleefden. De grootste genetische studie van neanderthalers tot nu toe vond een vader en dochter, en verschillende andere nauwe verwanten. Voor genetische diversiteit zorgden de vrouwen die bij de groep van hun man gingen wonen.
Analyses van hout bewijzen echtheid van Antwerpse privilegiekom
Bij de restauratie van het Antwerpse stadhuis kwam een zware houten kist met indrukwekkend ijzerbeslag in beeld. Die zou de originele privilegiekom van Antwerpen zijn, de bewaarplaats voor de documenten met de eerste stadsrechten uit de dertiende en de veertiende eeuw.
Ook de gewone Maya dronk cacao
De consumptie van cacao bleef niet beperkt tot de hoogste klasse van de samenleving bij de oude Maya's. Ook gewone huishoudens hadden toegang tot deze 'gift van de goden', zo blijkt uit een analyse van archeologische artefacten.
‘Het is niet schokkend dat Homo sapiens seks heeft gehad met de neanderthaler’
Dankzij het werk van paleogeneticus Svante Pääbo weten we dat gemiddeld twee procent van ons DNA afkomstig is van neanderthalers. Vandaag wint hij de Nobelprijs voor Geneeskunde. Eos sprak met hem in 2014: ‘Mogelijk hebben wij onze neiging tot zwaarlijvigheid geërfd van de neanderthaler’.
Uniek wrak uit de Hanzetijd ontdekt
Experts deden een toevallige vondst in de rivier Trave. Ze stuitten op de 400 jaar oude overblijfselen van een vrachtschip uit de Hanzetijd. Het schip zonk omdat een maneuver fout liep.
Waarom reizen wij?
Veel mensen gaan elke zomer op reis. Ze pakken hun koffer en ze verlaten hun (t)huis voor een aantal weken. Maar... Denk daar eens over na. Hoe gek is dit concept eigenlijk?! Hoe is dit ooit begonnen? Wie waren de eerste mensen die op reis vertrokken en waarom? Sociocultureel antropoloog Noël Salazar (KU Leuven) neemt ons mee in de geschiedenis van het reizen.
Menselijke resten in Belgische collecties onder de aandacht: ‘Dit vraagt om een maatschappelijk debat’
Het wereldwijde debat over dekolonisatie zet ook overheden en onderzoekers in België ertoe aan om de eigen collecties met menselijke resten te inventariseren en de context te onderzoeken waarin ze zijn verzameld.
De hond komt uit het Oosten
De domesticatie van de hond vond plaats in Azië. Dat blijkt uit een analyse van fossiel DNA afkomstig van wolven uit de ijstijd. Ook in het nabije Oosten werden wellicht wolven gedomesticeerd.
Romeinse ‘soldatentempel’ ontdekt in Oost-Nederland
Nederland is een Romeinse hotspot rijker. Aan de Rijn vlakbij de Duitse grens zijn de overblijfselen ontdekt van een tempel uit de keizertijd. Vooral in de buurt gelegerde militairen kwamen er de hogere machten aanbidden.
De oorsprong van de Zwarte Dood ligt in Kirgizië
DNA afkomstig van een middeleeuwse begraafplaats onthult de oorsprong van de dodelijke pandemie.
De opkomst en tragische neergang van het eiland Testerep
Tientallen eilanden en dorpen werden in de loop der eeuwen verzwolgen door het wassende water van de Noordzee. Van één eiland in het bijzonder zindert de herinnering levendig na: Testerep. Archeologen starten een gelijknamig onderzoek naar de geschiedenis van het kustlandschap in en rond Oostende, dat ook aanbevelingen voor de toekomst moet opleveren.
