Toon Lambrechts

Vissen worden kleiner van gestalte door menselijk handelen. Dezelfde trend lijkt zich ook bij andere organismen af te tekenen, zij het een stuk minder duidelijk.

De familie van de mensachtigen is een nieuwe tak rijker. In Turkije zijn zo’n negen miljoen jaar oude fossiele restanten van een nog onbekende apensoort gevonden. Dat zet de gangbare opvatting dat de voorouders van de Afrikaanse apen, en dus van de mens, uit Afrika kwamen op losse schroeven.

Driehonderd jaar geleden overleed Antoni van Leeuwenhoek. De textielhandelaar maakte naam en faam met zijn revolutionaire microscopen, waarmee hij een geheel nieuwe wereld openbaarde. Zijn belang voor de microbiologie valt niet te overschatten. ‘Net toen iedereen begon te kijken naar het grote, richtte Van Leeuwenhoek zijn blik op het minuscule.’

Over de hele wereld verdwijnen gletsjers in een steeds sneller tempo als gevolg van klimaatopwarming. De terugtrekkende ijsmassa's laten land achter dat ruimte biedt aan nieuwe ecosystemen.

Beide menssoorten stonden met elkaar in contact, maar hoe frequent? Dat blijft een mysterie. Een nieuw klimaatmodel laat zien dat hun leefgebieden in bepaalde warmere periodes in elkaar overliepen, wat ontmoetingen makkelijker maakte.

Voor het eerst zijn wetenschappers erin geslaagd om op basis van fossiel DNA afkomstig uit een neolithische grafsite een uitgebreide familiestamboom op te stellen. Het biedt niet enkel inzicht in familierelaties, maar ook in de sociale structuur van deze gemeenschap uit de jonge steentijd.

Vuur speelt een belangrijke rol in ecosystemen, en dus ook in de evolutie van wilde dieren. Maar kan hun aanpassingsvermogen gelijke pas houden met de stijgende frequentie van natuurbranden?

In welke mate kunnen vogels zich aanpassen aan het opwarmend klimaat? Een experiment bij koolmezen schets alvast geen rooskleurig beeld.

Primaten in koudere delen van de wereld leven samen in meer complexe sociale structuren. Dat is een indirect gevolg van evolutionaire aanpassingen aan hardere leefomstandigheden.